سیمای حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها در آیات قرآن

با فرا رسیدن ایام فاطمیه و شهادت مظلومانه حضرت زهرا سلام الله علیها و همچنین یادبود درگذشتگان همکاران دانشگاه معارف اسلامی، مراسم سخنرانی با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر محمدهادی منصوری عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی، در روز دوشنبه ۸ دی ۹۹ برگزار شد.
حجت الاسلام و المسلمین دکتر منصوری در ابتدا با قرائت فاتحه برای کلیه درگذشتگان همکاران دانشگاه سخنانشان را اینگونه آغاز کردند که مصیبت حضرت زهرا سلام الله علیها را می‌توان از دو منظر مورد دقت و مطالعه قرار داد. یکی مسأله شهادت حضرت و ترور فیزیکی ایشان است که لطمه بسیار بزرگ و جبران ناپذیری برای اسلام بشمار می آید. دیگری مسأله ترور شخصیت حضرت است.

برپاکنندگان فتنه سقیفه بعد از حضرت رسول در مواجهه با مخالفان، از سیاست سرکوب و حذف استفاده کردند. یکی از راهکارهای سرکوب و حذف، ترور شخصیت است. آنچه درباره حضرت زهرا سلام الله علیها انجام شد حتی مخالفان کلیسا درباره مریم مقدس انجام ندادند! لوتر رهبر پروتستانها با وجود نزاع ها و مخالفت های شدیدی که با کاتولیک ها داشت اما از مریم مقدس و عیسی علیهما السلام تقدس زدایی نکرد. در حالی که پیروان تفکر سقیفه جسارتها کردند و جرأت کردند به خانه ای هجوم آوردند و حرمت خانه و اهلش را شکستند و درب خانه ای را آتش زدند که طبق روایات متعدد، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هنگام نمازها به مدت ۴۰ روز یا ۹ ماه یا ۱۷ ماه مقابل آن می ایستاد و سلام می داد و آیه «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا» (أحزاب: ٣٣) را تلاوت می فرمود. (ابی سعیدخدری مدت این کار را ۴۰ روز، ابن عباس ۹ ماه، ابی برزه ۱۷ ماه گزارش کرده اند که همه بر تقدس و ویژگی آن خانه و اهلش دلالت دارد). این مطلب در الدر المنثور، جامع البیان، تفسیر مراغی، مناقب علی بن ابیطالب علیه السلام و… آمده است.

عضو هیات علمی دانشگاه معارف اسلامی گفت: چرا آن تقدسی که همه مسیحیان با وجود اختلافهای درون مذهبی برای حضرت مریم سلام الله علیها قائلند، همه مسلمانها برای حضرت زهرا سلام الله علیها قائل نیستند و حتی گاهی متأسفانه مشاهده می شود شناخت اولیه نسبت به حضرت زهرا سلام الله علیها در برخى جوامع مسلمان نشین وجود ندارد! با اینکه هیچ فضیلتی در قرآن مجید درباره حضرت مریم سلام الله علیها نیست که حضرت زهرا سلام الله علیها در اوج و قله آن قرار دارد. صاحب نظران و مفسران تا ۱۳۵ آیه در ۶۷ سوره قرآن را مرتبط با حضرت زهرا سلام الله علیها دانسته اند. البته برخی ۶۰ آیه در ۴۱ سوره را مرتبط با حضرت بیان کرده اند که علت این اختلافها اختلاف در پذیرش برخی روایات تفسیری است که در این مجال نمی گنجد. موارد ارتباط آیه با حضرت زهرا سلام الله علیها اعم است از شأن نزول، بطن، تطبیق، تفسیر و… کتابهایی در این باره تألیف شده که علاقمندان می توانند به آن مراجعه نمایند؛ نظیر کتاب «التحفة الفاطمیة فی احوال سیدة النساء فاطمة الزهراء و مطالبها و مصائبها»؛ «الکلمة الغراء في تفضيل الزهراء»؛ ما نزل من القرآن في شأن فاطمة الزهراء سلام الله عليها، فاطمه زهرا از نظر آیات قرآن و… کتاب «فاطمه در آینه کتاب» منابع مربوطه را معرفی کرده است.

دکتر منصوری بیان داشت: شناخت فاطمه زهرا سلام الله علیها و شناساندن ایشان به عنوان الگو و اسوه همه جهانیان رسالتی است که امروزه بر عهده حوزه و دانشگاه است. دانشگاه معارف اسلامی نیز می بایست در این امر خطیر فعالیت شایانی داشته باشد؛ چه در امر تدوین کتب و چه در امر تربیت دانشجویانی که در آینده اساتید معارف سراسر کشور خواهند بود.

ایشان درباره مقایسه مریم مقدس و فاطمه زهرا(س) ابراز داشت: می‌توان به بیش از ۴۰ فضیلت اشاره نمود که در اینجا به برخی از اهم موارد اشاره می شود:
۱. مریم مقدس و خاندان او مصطفای الهی اند. حضرت زهرا سلام الله علیها و خاندان ایشان نیز مصطفای الهی هستند و پدر بزرگوارشان حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم بالاترین مقام را در میان مخلوقات الهی دارد، قرآن کریم در سوره آل عمران می فرماید: «ان الله اصطفی آدم و نوحا و آل إبراهيم و آل عمران علی العالمین. همانگونه که حضرت مریم صاحب محراب است فاطمه زهرا سلام الله علیها نیز دارای محراب و محل عبادت است در قرآن آمده «کلما دخل علیها زکریا المحراب» امام حسن علیه السلام می فرماید: «رأيت امی فاطمه قامت في محرابها ليلة جمعتها». در همین آیه شریفه به رزق بهشتی حضرت مریم اشاره دارد، روایات نیز در این باره تصریح دارد که برای فاطمه زهرا از بهشت طعام مهیا می‌شد.
۲. یکی دیگر از ویژگی های حضرت مریم سلام الله علیها کراماتی است که درباره ایشان در قرآن مجید آمده است مانند فراهم شدن رطب از نخل خشکیده برای حضرت که در آیه شریفه «و هزي إليك بجذع النخلة تساقط عليك رطبا جنيا». درباره حضرت زهرا سلام الله علیها نیز کرامات متعددی مانند چرخش سنگ آسیاب، گردش گاهواره، آماده شدن غذا بدون دخالت انسانی و غیره گزارش شده است.
۳. یکی از مهمترین ویژگی های حضرت مریم سلام الله علیها ویژگی تطهیر است. قرآن کریم می فرماید: «اذ قالت الملائکة يا مريم ان الله اصطفاك و طهرك…». درباره فاطمه زهرا سلام الله علیها نیز این مطلب بر اساس آیه تطهیر قابل اثبات است نزول آیه تطهیر از ۵۱ طریق و ۳۹ نفر از اهل بیت علیهم السلام و اصحاب و تابعان حکایت شده است. این مطلب از مسلمات است و حتی ابن تیمیه نیز بر این فضیلت اقرار دارد. برخی فضائل اختصاصی حضرت زهرا نیز از آیات قرآن قابل اصطیاد است. فاطمه زهرا سلام الله علیها خیر کثیر است و با تعبیر کوثر در قرآن از او یاد شده است. هنگامی که عاص از سران مشرکان هنگام خارج شدن پیامبر از مسجدالحرام با او ملاقات و صحبت کرد مشرکان از عاص پرسیدند با چه کسی صحبت می کردی، گفت با این مرد ابتر! این جسارت از ابوجهل، عقبه، ابولهب و… نسبت به وجود حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم گزارش شده است. خدای سبحان در پاسخ به این جسارت، دشمنان پیامبر را ابتر خواند و نسل پیامبر را کثیر و فراوان دانست. سرمنشأ نسل پاک پیامبر صلی الله علیه و آله، علی علیه السلام و فاطمه سلام الله علیها هستند.
۴. از دیگر آیاتی که بر فضیلت حضرت زهرا و اهل بیت علیهم السلام دلالت دارد آیه مباهله است خانم مک اولیف سرویراستار دائره المعارف لایدن در مقاله فاطمه سلام الله علیها به این نکته اشاره دارد که دو آیه تطهیر و مباهله از مهم ترین آیات مربوط به حضرت است. صاحب تفسیر الکشاف درباره آیه مباهله می نویسد: «هیچ دلیلی قوی تر از این آیه بر فضیلت علی علیه السلام و فاطمه سلام الله علیها و حسن و حسین علیه السلام وجود ندارد». آلوسی یکی دیگر از مفسران اهل سنت، معتقد است دلالت آیه بر فضیلت آن پیامبر برای هر مومنی بی تردید است. فاطمه زهرا آن قدر شأن و مقام دارد كه در روايات به مثابه لیلة القدر معرفى شده است که مردمان از درک کردن جایگاه و فضیلت او ناتوانند. نام حضرت مریم را مادرش انتخاب نمود (انی سمیتها مریم). اما فاطمه سلام الله علیها کسی است که نام مبارکش را خدای سبحان انتخاب نمود. اهم ویژگی های حضرت زهرا سلام الله علیها را مي توان در نامهای حضرت جستجو نمود. در روایت امام صادق علیه‌السلام آمده است که حضرت فاطمه، ۹ نام دارد: فاطمه، صدیقه، مبارکه، طاهره، زكيه، راضيه، مرضیه، محدثه و زهرا. علت نادیده گرفتن این همه فضیلت درباره حضرت زهرا سلام الله علیها و هجوم به بیت حضرت، حمایت تمام قد حضرت، از ولایت بود. کسانی که در مکتب فاطمه زهرا سلام الله علیها تربیت می شوند فدایی ولایت هستند. طبق نص آیه قرآن ما موظف به ادای اجر رسالت هستيم: «قل لا اسألكم عليه أجرا إلا المودة في القربي». امثال حاج قاسم سلیمانی از نمونه های بارز پیروان مکتب فاطمه زهرا سلام الله علیها است که جان خویش را فدای ولایت نمود. فاطمه زهرا سلام الله علیها برای دفاع از حریم ولایت بین در و دیوار قرار گرفت.
۵. از ویژگی‌های مشترک حضرت مریم و حضرت زهرا سلام الله علیها این است، همانگونه که حضرت مریم طبق آیه شریفه «یا لیتنی مت قبل هذا» آرزوی مرگ نمود روایات دلالت دارد بر اینکه فاطمه زهرا سلام الله علیها نیز در اواخر عمر خویش آرزوی مرگ نمود و فرمود «اللهم عجل وفاتی سریعا».